اعتقاد عمیق به اثر اذکار الهی در زندگی و توسل و چنگ زدن به آن ها در مسائل و مشکلات زندگی از جمله مباحثی است که شاید در برخی از جریان های زندگی از یادمان برود و فراموشش نماییم. اذکار و اورادی که از جانب معصومین(علیهم‌السلام) به ما رسیده‌اند همچون گنج هایی هستند که می توانند گره های زندگی را بگشایند و از آن بالاتر ارتباط و اتصال ما را با خالق خوبی ها مستحکم و خلل ناپذیر گردانند.
این نوشتار می کوشد به اهمیت مطلب بپردازد و برخی از اذکار الهی را که از معصومین (علیهم السلام) بدست آمده است مورد بررسی قرار دهد.
خداوند متعال تنها وجودی است که بالاتر از او وجودی قرار ندارد. او سر منشأ همه ی خوبی ها و خیرها در عالم است. ذکر و یاد حضرت دوست سبب می شود شیطان و افکار پلید و ناپاک از انسان دوری نماید و از سوی دیگر در مشکلات زندگی همراه و همدل انسان باشد. ذکر الهی بهترین انیس و مونس انسان های با ایمان و با خداست که علاوه بر حل مشکلات آرامش بخش و اطمینان بخش قلب های عاشقان خداست. ذکر الهی چیزی نیست جز به یاد خدا بودن و در همه ی لحظات او را در خاطر آوردن و با یاد او نفس کشیدن!
اعتراف به گناهان و ظالم بودن انسان در محضر الهی سبب می شود پروردگار عالم اندوه را از دل انسان برطرف سازد و با نظر رحمت خویش به فضل و کرم خودش قلم عفو بر گناهان بکشد و این همان توبه است!
معصومین(علیهم السلام) به عنوان واسطه های فیض الهی و امین ترین و کامل ترین انسان های روی زمین پل ارتباطی مطمئن میان انسان و خدا هستند. علاوه بر به یاد خدا بودن و تذکر و ذکر دائمی خداوند در انجام کارها، بعضاً ذکرهایی از جانب معصومین(علیهم السلام) به ما آموزش داده شده اند که در قالب جملاتی بهترین ذکرها در موقعیت های خاصی هستند. آموختن این اذکار و استفاده از آنها در موقعیت های مختلف و مورد توصیه سبب می شود انسان راحت تر و با چشمانی بازتر قلب خویش را به یاد الهی جلا دهد و البته علاوه بر آنکه خود الفاظ موضوعیت دارند و مهم هستند که به درستی و صحیح ادا شوند، لازم است خلوص نیت و ذکر و توجه قلبی نیز به همراه لفظ زبانی همراه باشد تا اثر واقعی آن اذکار نمایان گردد.
از امام صادق (علیه السلام) نقل است که حضرت فرمودند: در شفتگتم از کسی که از چهار چیز بیم دارد و به چهار چیز پناه نمی برد!
ادامه ی روایت شریفه ی حضرت (علیه السلام) بیان یکی از اذکار خاص الهی است که انسان را در مسائل مختلف یاری می نماید.
سپس حضرت در ادامه فرمودند: در شگفتم از کسی که ترس بر او غلبه کرده و به ذکر «حسبنا الله و نعم الوکیل» پناه نمی برد- زیرا به تحقیق شنیدم که خداوند عز و جل به دنبال ذکر یاد شده فرمود: پس (آن کسانی که به عزم جهاد خارج گشتند و تخویف شیطان ها در آن ها اثر نکرد و به ذکر فوق متمسک هستند) همراه با نعمتی از جانب خداوند(عاقبت) و چیزی علاوه بر آن (سود در تجارت) باز گشتند و هیچ گونه بدی به آن ها نرسید.
بر این اساس توسل و تمسک به ذکر شریف «حسبنا الله و نعم الوکیل» که یک ذکر لسانی است در هنگام ترس می تواند به انسان آرامش دهد و ترس را از انسان زایل گرداند و صد البته با توجه به بیان شریف حضرت (علیه السلام) علاوه بر ذکر لسانی و زبانی، ارتباط قلبی با صاحب حقیقی ذکر شریف و ایستادگی در مقابل وسوسه ها و تخویف های شیاطین شرط لازم برای استفاده بهینه از این ذکر شریف است!
در ادامه روایت شریفه حضرت امام صادق(علیه السلام) فرمودند: و در شگفتم از کسی که اندوهگین است و به ذکر «لا اله الا انت سبحانک انی کنت من الظالمین» پناه نمی برد. زیرا به تحقیق شنیدم که خداوند عز و جل به دنبال ذکر فوق فرمود: پس ما (یونس را در اثر تمسک به ذکر یاد شده) از اندوه نجات دادیم و همین گونه مومنین را نجات می بخشیم.
استفاده از این ذکر شریف در مواقع اندوه و ناراحتی سبب می شود خداوند متعال انسان را از غم و اندوه نجات بخشد. نکته مورد توجه در بیان نورانی حضرت آن است که اندوه و غم که انسان را فرا می گیرد و مورد آزار قرار می دهد، اندوهی ناشی از ظلم است که انسان در حق خود و یا دیگران و یا حتی خداوند متعال روا می دارد و شاید بتوان گفت ظلمی که بیش از همه مورد اندوهگینی انسان می شود همانا گناهان و معصیت هایی است که انسان را آزار می دهند. از این رو اعتراف به گناهان و ظالم بودن انسان در محضر الهی سبب می شود پروردگار عالم اندوه را از دل انسان برطرف سازد و با نظر رحمت خویش به فضل و کرم خودش قلم عفو بر گناهان بکشد و این همان توبه است!
امام صادق(علیه السلام) سپس فرمودند: در شگفتم از کسی که مورد مکر و حیله واقع شده و به ذکر «افوض امری إلی الله ان الله بصیر بالعباد» پناه نمی برد.
سپس در ادامه به تعلیل قرآنی نیز در این مورد پرداختند و فرمودند:
زیرا به تحقیق شنیدم که خداوند عز و جل به دنبال ذکر فوق فرمود:سپس خداوند (موسی را در اثر ذکر یاد شده) از شر و مکر فرعوینان مصون داشت.
ذکرهایی از جانب معصومین (علیه السلام) به ما آموزش داده شده اند که در قالب جملاتی بهترین ذکرها در موقعیت های خاصی هستند. آموختن این اذکار و استفاده از آنها در موقعیت های مختلف و مورد توصیه سبب می شود انسان راحت تر و با چشمانی بازتر قلب خویش را به یاد الهی جلا دهد
واگذاری امر به خداوند متعال و دل دادن به صاحب حقیقی عالم سبب می شود، بصیرترین به بندگان، امر انسان را در دست گیرد و مصونیت حقیقی از شر بدکاران را برای انسان رقم بزند!
چگونه می شود انسان شیعه چنین گنج هایی را داشته باشد و باز احساس کمبود و نیاز به غیر از این معارف بلند نماید؟!
و در پایان روایت شریف امام صادق (علیه السلام) می فرمایند: و در شگفتم برای کسی که طالب دنیا و زیبایی های دنیاست و به ذکر «ما شاء الله لاقوة الا بالله» پناه نمی برد. زیرا به تحقیق شنیدم که خداوند عز و جل بعد از ذکر یاد شده (از زبان مردی که فاقد نعمت های دنیوی بود خطاب به مردی که از آن نعمت ها بهره مند بود) فرمود: اگر تو مرا به مال و فرزند، کمتر از خود می دانی پس امید است خداوند مرا بهتر از باغ تو بدهد.
توجه به قسمت های مختلف این روایت شریف از امام صادق (علیه السلام) سبب می شود انسان بداند، در نیازها و مشکلات خود تنها باید در خانه ی خود خدا را بکوبد ولاغیر! خدایی که ذکر و یاد او آرامش بخش قلب هاست و این بزرگ ترین نعمت با خدا بودن است!
اذکار و اوراد الهی که از طریق معصومین (علیهم السلام) به ما رسیده اند سبب می شوند انسان در مشکلات و سختی های دنیا و نیازهای دنیوی اش پناهگاهی ایمن و مطمئن را در اختیار داشته باشد و بسیار شگفت انگیز و مایه ی تعجب است از شیعیان که چنین گنج هایی را دارند و باز در مشکلات، خود را بی پناه بدانند!
ن. رادفر
بخش اعتقادات شیعه تبیان
منابع و مآخذ
1- رساله ی نور علی نور- آیت الله حسن زاده ی آملی
2- فضایل و سیره چهارده معصوم (علیهم السلام)- عباس عزیزی
3- گنج های معنوی
4- مفاتیح الجنان- شیخ عباس قمی
