مرحوم
محمّد تقی مجلسی پدر دانشمند شهیر جهان اسلام محمد باقر مجلسی ـ که پدر به
«مجلسی اول» و پسر به «مجلسی دوم» معروف می باشند ـ نقل کرده است:
آنچه
این بنده ضعیف در سفر مکّه معظّمه مشاهده نمودم این بود: هر شب که خودم و
یا فرزندم 12 مرتبه ایةالکرسی می‌خواندیم، آن شب کلّ حاجیان آسوده خاطر
بودند. و اگر شبی خواندن ایةالکرسی فراموش می‌شد آن شب تا صبح حاجیان
هراسان بودند و دزدان از ایشان چیزها می‌ربودند و از قافله، فریاد به
آسمان می‌رفت و چون آن وحشت را می‌دیدم دوازده مرتبه ایة الکرسی که خوانده
می‌شد، یک مرتبه همه صداها فرو می‌نشست، روزی که دوازده مرتبه ایة الکرسی
خوانده می‌شد کجا‌وه به کوه نمی‌خورد و حاجیان به سلامت بودند.
مرحوم سید نعمت اللّه جزایری از دانشمندان بزرگ و از شاگردان علاّمه مجلسی بود، در زندگینامه‌ی خود آورده است:
در
اصفهان تدریس می کردم تا اینکه از کثرت مطالعه، چشمانم ضعیف شد، پزشکان هر
چه مداوا کردندجز زیادت درد، اثری نبخشید، با خود گفتم که داروی دردم را
خود بهتر می‌دانم. به برادرم گفتم: خیال زیارت امامان معصوم را دارم. او
هم گفت: من هم با تو می‌ایم. از اصفهان به راه افتادیم و چون از کرمانشاه
گذشتیم به منطقه‌ای به نام «هارونیه» ـ که هارون الرّشید آن را بنا کرده
بود ـ وارد شدیم، از کوه که بالا می‌رفتیم، باران گرفت و هوا رو به سردی
نهاد به قدری هوا سرد شد که مقدور نبود حتّی بر چارپایان بنشینیم، در این
حال من شروع به خواندن «ایةالکرسی» کردم، هرکس که در قافله بود از چارپا
فرو افتاد، ولی من بحمداللّه به سلامت به منزل رسیدم.
منبع: مجله بشارت، عبدالحسین ترکی
شناختنامه قرآن 57
(سوره ی مبارکه ی قمر)
چشم انداز کلی سوره
نام
بلند و ارجمند این سوره: «قمر» به مفهوم «ماه»، از آغازین آیه این سوره
اخذ شده که مىفرماید: اقْتَرَبَتِ السَّاعَةُ وَ انْشَقَّ الْقَمَرُ
رستاخیز نزدیک گردید و ماه شکافت...
فرودگاه این سوره مبارکه در مکه مکرمه بوده است و سنگ بنای آن از 343 واژه و 1422 حرف ساخته شده است.
در اهمیت تلاوت این سوره همین بس که پیامبر رحمت گستر درباره اش فرمود:
و
مَن قراءَ سورة اقتربت الساعة فى کلّ غب بعث یوم القیامة و وجهه على صورة
القمر لیلة البدر، و من قرأها کل لیلة کان افضل، و جاء یوم القیامة و وجهه
مسفر على وجوه الخلائق.(1)
کسى که سوره «قمر» را یک روز در میان
تلاوت کند، روز رستاخیز در حالى برانگیخته مىشود که چهرهاش بسان ماه شب
چهارده مىدرخشد. و هر کس آن را هر شب بخواند پاداشش از این هم برتر و
پرشکوهتر خواهد بود، و در روز رستاخیز در حالى خواهد آمد که نور و
روشنایى چهرهاش بر دیگر چهرهها و صورتهاى خوبان مردم برترى دارد.
و نیز از حضرت صادق (ع) آوردهاند که فرمود: و من قراء سورة «اقتربت الساعة»، اخرجهالله من قبره على ناقةٍ من نوق الجنة.(2)
هر کس سوره «قمر» را تلاوت کند، خدا او را در روز رستاخیز از آرامگاهش بر مرکبى از مرکبهاى بهشت برمىانگیزد.
« سوره، فقط به انذار و ترسانیدن می پردازد به جز دو آیه آخر که متقیان را به بهشت و حضور در نزد پروردگار بشارت می دهد.
کلام
با اشاره به آیه ی شق القمر معجزه رسول خدا- صلی الله علیه وآله- آغاز می
شود و تکذیب کفار و ساحر خواندن پیامبر- صلی الله علیه وآله- و تبعیت از
هوا بیان می گردد.
خبرهایی از قیامت و امتهای به هلاکت رسیده ی
پیشین و حال آنها در روز قیامت در هنگام خروج از قبرها و حاضر شدنشان برای
حساب ذکر می گردد.
به داستان قوم نوح و عاد و ثمود و قوم لوط و آل
فرعون و عذاب دردناکی که در اثر تکذیب رسولان الهی نصیب آنها شده اشاره و
تذکر داده می شود که قوم رسول خدا- صلی الله علیه وآله - در نزد خدا از آن
اقوام عزیزتر نبوده و قادر نیستند معجزه کنند و پرورگار را عاجز سازند. » 3
------------------------------------
1- مجمع البیان، ذیل سوره مبارکه قمر
2- همان
1- المیزان ج 19 ص56-57
از
دیرباز تا کنون همواره میان اهل فلسفه، عرفان و کلام اسلامی، این مساله،
محل نزاع و معرکه آراء بوده است که آیا روح آدمی پس از مفارقت از جسم، در
عالم دیگر، تکامل برزخی می یابد یا خیر؟
عده ای بر این باورند
که تکامل برزخی در عالم مثال(برزخ در متون دینی)، مستلزم حرکت از قوه به
فعل است، و حرکت نیز بدون ماده امکان پذیر نیست، بنابراین در عالم برزخ که
ماده ای در کار نیست، حرکت و به تبع آن، تکامل نیز وجود نخواهد داشت.
برخی
دیگر چون ملاصدرا، موسس حکمت متعالیه، برآنند که جسم برزخی حکم ماده را
دارد و روح(نفس ناطقه انسانی)در اثر تحصیل معارف و نیز ارتزاق از خیرات و
مبرات اهل دنیا، فربه شده و مسیر تکاملی خویش را همچنان خواهد پیمود.
در
پاره ای از مجامع روایی ما، بر این دقیقه عرفانی و کشف فلسفی انگشت تاکید
نهاده شده است که به عنوان نمونه، روایت زیر آورده می شود:
«
حفص می‌گوید: حضرت موسی بن جعفر ـ علیه السّلام ـ به مردی فرمودند: «أتحبّ
البقاء فی الدّنیا»؛ آیا بقای در دنیا را دوست داری؟ آن شخص که از تربیت
شدگان مکتب امامت بود، عرض کرد: آری
آن حضرت پرسیدند: چرا؟
عرض کرد: برای آن که به قرائت سورة محبوب خود، «قُلْ هُوَ اللَّهُ أَحَدٌ» بپردازم[1].
امام کاظم ـ علیه السّلام ـ پس از لحظه‌ای سکوت فرمودند: «یا
حفص! مَن مات مِن أولیائِنا و شیعتنا و لم یُحسنِ القرآنَ عُلّمَ فی قبره
لیرفع اللهَ به مِن درجته فإنّ درجاتَ الجنة علی قدر آیات القرآن یقالُ
له: اقرأ وارقَ. فیقرأُ ثم یرقی»
اگر از شیعیان ما،
کسی قرآن را به خوبی فرا نگرفته باشد (چون به حقیقت آن ایمان دارد) در
جهان برزخ، قرآن به او تعلیم داده می‌شود تا خدای سبحان با معرفت قرآن بر
درجات او بیفزاید؛ زیرا درجات بهشت به اندازه آیات قرآن است؛ به قاری گفته
می‌شود: بخوان و بالا برو. او نیز می‌خواند و بالا می‌رود.
در
جهان برزخ زمینه‌ای برای تکامل عملی نیست، تا انسان با انجام کاری واجب یا
مستحب به کمال برتر عملی برسد، ولی راه تکامل علمی باز است؛ نظیر آنچه در
خواب برای روح معلوم می‌شود و برای آگاهی به آنْ حرکت فراگیری از قبیل
کوششهای بدنی در زمان بیداری راه ندارد و بسیاری از علوم و معارف دین در
آن جا برای انسانها روشن و مشهود خواهد شد و چون عدد درجات بهشت به عدد
آیات نورانی قرآن کریم است، برای امضاء و نشانه‌گذاری درجات شیعیان، ابتدا
از تعلیم قرآن بهره‌مند خواهند شد و سپس با فرمان «اقرأ وارق» می‌خوانند و
در درجات بهشت صعود می‌کنند.
صعود در درجات بهشت پاداش قرائت در
عالم آخرت نیست؛ زیرا در عالم برزخ، تکلیف و عمل مکلفانه که جزا را به
همراه داشته باشد نیست؛ بلکه صعود بهشتیان در درجات بهشت، همان ظهور انس با قرآن در دنیاست.
حفص
می‌گوید: «فما رأیت أحداً أشدً خوفاًَ علی نفسه من موسی بن جعفر ـ علیهما
السلام ـ و لا ارجأ النّاس منه و کانت قرائته حزناً فإذا قرء فکانه یخاطب
انساناً»[2]؛ در خوف و رجا کسی را مانند موسی بن جعفر ـ علیه السّلام ـ
نیافتم و قرائت او با حزن آمیخته بود هنگامی که قرآن را قرائت می‌کرد گویا
با کسی سخن می‌گفت و این ویژگی تلاوت با تدبّر و تفکّر است که قاری متدبّر
خود را گاهی «مخاطِب» و گاهی «مخاطَب» خداوند می‌یابد. » [3]
---------------------------------
[1]
. در یکی از جنگهای صدر اسلام که امیر المؤمنین ـ علیه السّلام ـ از سوی
رسول اکرم ـ صلّی اللّه علیه و آله و سلّم ـ فرماندهی لشکر را برعهده
داشت، پیامبر ـ صلّی اللّه علیه و آله و سلّم ـ پس از بازگشت لشکر، از
برخی سپاهیان گزارش سفر خواست و پرسید فرماندة لشکر خود را چگونه یافتید؟
آنان از مداومت حضرت امیر المؤمنین ـ علیه السّلام ـ بر قرائت سورة توحید
در نمازها، نزد پیامبر ـ صلّی اللّه علیه و آله و سلّم ـ گلایه کردند.
رسول اکرم ـ صلّی اللّه علیه و آله و سلّم ـ از امیر المؤمنین ـ علیه
السّلام ـ پرسیدند: دربارة این گزارش چه می‌گویید؟ حضرت امیر المؤمنین در
پاسخ عرض کرد: من تلاوت «قُلْ هُوَ اللَّهُ أَحَدٌ» را دوست دارم (بحار، ج
89، ص 348).
[2] . جامع أحادیث الشیعه، ج 15، ص 15
[3]. تفسیر تسنیم، آیت الله جوادی آملی
| ||
